4 YAŞ GELİŞİM ÖZELLİKLERİ ve YAŞA UYGUN AİLE TAVRI

4 YAŞ GELİŞİM ÖZELLİKLERİ ve YAŞA UYGUN AİLE TAVRI

4 YAŞ GELİŞİM ÖZELLİKLERİ

3 ve 4 yaş, içinde barındırdığı ben merkezcilik ve inatçılık özelliklerinden dolayı oldukça zorlu bir dönemdir. Bu iki baskın özellik 4 yaş civarında biraz daha azalsa da bu yaş dönemlerinin en karakteristik iki özelliğidir. 4 yaşına gelen çocuklar "kooperatif oyun" denilen döneme girerler, yani birlikte oynayıp, oyun kurup, yaşadıklarını oyunlarına yansıtabilirler.

3 yaşa kıyasla daha sakin ve uyumlu bir döneme girerler. Bu yaş grubunun en önemli özelliği meraktır. "Ne, nedir, niye?" tarzındaki soruları ardı arkasına sorabilirler. Detaycı ve araştırmacıdırlar. 3 yaşa oranla son derece gelişmiş kelime hazineleri vardır. Hayal güçleri çok iyi çalışır ve bunu oyunlarında çok güzel kullanırlar. Bu dönemde yaşanabilecek en karakteristik sorun gece uyanmaları ve gece korkularıdır. Yaratıcılık gerektiren her türlü aktiviteden (ritim çalışmaları, drama, resim vb.) çok hoşlanırlar.

4 yaş çocuğu isteklerinin anında yerine getirilmemesini anlayışla karşılamayı öğrenmeye başlar. O artık kendi dışındaki dünyanın kuralları olduğunu ve başkalarının hak ve istekleri olduğunu görür ve beklemeyi öğrenir. Buradaki temel ilke, çocuğun isteklerinin bazılarına er geç kavuşacağına inanmasıdır.

Bu dönemde çocuk kendisiyle oynayacak bir ya da iki arkadaşını seçmeye başlar. Önceleri seçtiği oyun arkadaşları her iki cinsten olabilir. Ancak okula girmeye hazırlandığı sırada çocuk, oyun arkadaşlarını kendi cinsinden seçmeye özen gösterir. Çünkü sosyal baskı nedeniyle kendi cinsine uygun oyunlar oynamayı öğrenmelidir.

4 yaş çocuğu değişken bir görünüm sergiler. Genellikle yarım bırakılan bir şeye karşı duyarsızdır. Sorgu çağı 4 yaşında en yüksek düzeye ulaşır. 4 yaş çocuğu hareketlidir. O enerjik olan tırmanma, sıçrama, atlama, hızla bisiklet sürme ve takla atma gibi tüm bedensel etkinlikleri sever.

4 Yaş Çocuğuna Yaklaşım Nasıl Olmalı?

Beslenme:

▪     Bu yaştaki çocuğun iyi beslenme alışkanlıkları kazanmasında ailece yenen yemekler önemlidir, bu alışkanlıklar ömür boyu devam edecektir.

▪     Onun yemesini istediğiniz gıdaları siz de yiyerek çocuğa iyi örnek oluşturmalısınız.

▪     Ona yemek hazırlamada, sofra kurmada ufak görevler verebilirsiniz.

▪     İştah konusunu problem haline getirmeyin, acıkınca yiyeceğine inanın.

▪     Sevdiği ve sevmediği gıdalar olabilir ve bunlar sık sık değişebilir.

▪     Bir gıdayı reddederse ısrar etmeyin, bir süre sonra farklı bir şekilde tekrar deneyin.

▪     Yemeğini yemeyince aç kalmasın diye abur cubur vermeyin.

▪     Gıdayı ödül veya ceza olarak kullanmayın.

Tuvalet eğitimi:

3 yaş çocukları halen gece ve gündüz bez kullanıyor olabilirler. 4 yaşta ise, bazıları halen gece beze gerek duyarlar. Bunun için onu suçlamayın veya utandırmayın, her çocuğun bezden kurtulma yaşı farklıdır. Her olumlu gelişmede memnuniyetinizi belirtmeyi unutmayın.

Güvenlik:

▪     Oyun parkında gözetim altında tutun.

▪     Araba yolculuklarında uygun şekilde bağlandığından ve kapıların kilitli olduğundan emin olun.

▪     Evde silah bulundurmayın.

▪     Ateş ve kibritle oynamamayı öğretin, kibritleri ulaşamayacağı yerde tutun.

▪     İlaçları ulaşamayacağı bir yerde ve kilit altında tutun.

▪     Banyoda ve sudayken asla yalnız bırakmayın.

Disiplin:

▪     Kurallar ve yasaklar konusunda tutarlı olun.

▪     Ondan ne istediğinizi açıkça anlatın ve iyi davranışlarını övün.

▪     İstenmeyen davranışların neden istenmediğini anlatıp açıklayın.

Gelişimi Nasıl Destekleyebilirsiniz?

▪     Kum, su, toprakla oynamasına izin verin.

▪     Parmak boyası yaptırın.

▪     Oyun hamuru ile oynatın.

▪     Masayı kurmaya yardım ettirin.

▪     Cisimlerin adlarını, renklerini söyleyin.

▪     Parçaları bir araya getirip bir şeyler yapacağı oyuncaklar ( lego, küpler gibi) alın.

▪     Sorularını cevaplandırın.

▪     Yeni kelimeler öğrenmesine yardım edin.

▪     Öyküler, masallar okuyun.

▪     Televizyon izlemeyi kısıtlayın.

▪     Başka çocuklarla bir araya getirin.

▪     Değişik ortamlarda bulunmasını, yeni arkadaşlarla tanışmasını sağlayın.

▪     Bu dönemde çocuklarla konuşurken tam ve düzgün cümleler kurmaya özen göstermek gerekir.

▪     Çocukların sorgu çağını yaşadıklarının bilincinde olarak tüm sorularını sabırla yanıtlamak gerekir.

GELİŞİM ALANLARI

PSİKOMOTOR GELİŞİM

▪     Ayak değiştirerek büyük bir rahatlıkla merdivenlerden inip çıkabilir,

▪     Beden hareketlerini istediği gibi ustalıkla yönlendirebilir,

▪     Merdivenlere ve ağaçlara tırmanabilir,

▪     Parmak ucunda durabilir, yürüyebilir ve koşabilir,

▪     Üç tekerlekli bisiklete binmede ustalaşmıştır,

▪     Dizlerini kırmadan yerdeki nesneleri alabilir,

▪     Topu atma, yakalama, zıplatma, tekmeyle vurma gibi becerileri içeren top oyunlarını gerçekleştirebilir,

▪     Küçük tahta boncukları ipe dizebilir,

▪     Kalemi yetişkin gibi tutar ve başarıyla kullanır,

▪     Makasla düz ve dairesel çizgileri çizebilir.

▪     Şekilleri sınırları taşırmadan boyayabilir.

▪     Ritme uygun dans edebilir.

▪     Yumuşak materyallere çeşitli araçları kullanarak şekil verebilir.

BİLİŞSEL ve DİL GELİŞİMİ

▪     Yakın geçmişteki olayları, olup bitenler arasında ilişki kurarak anlatabilir,

▪     Ev adresini söyleyebilir.

▪     Nesneleri ismini söylediği nesneye dokunup nesne-sözcük arasında birebir eşleme yapabilir.

▪     Şakalardan, fıkralardan zevk alır, uygunsuz sözlerden, ifadelerden ve argodan hoşlanır.

▪     Özellikleri belirtildiğinde vücudunun kısımlarını gösterebilir.

▪     Etkinlik süresince dikkatini toplayabilir.

▪     Üç nesneli ve davranışları emirleri yerine getirebilir.

▪     Resimleri mantıklı bir şekilde açıklayabilir.

▪     Tek başına 3–4 mısralık basit şarkıları söyleyebilir.

▪     1-5 arası rakamları tanır.

▪     Nesneleri özelliklerine göre gruplar.

▪     15’e kadar ritmik sayabilir.

▪     Düzgün ve tam cümleler kurabilir.

▪     Yedi kelimeden oluşan cümleleri kurabilir.

▪     Geçmiş şimdiki ve gelecek zamanları doğru olarak kullanabilir.

▪     Yakın zamanda yaşanmış olayları anlatıp, olaylar arasında ilişki kurabilir.

▪     Ev adresimi söyleyebilir.

▪     Kaç yaşında olduğunu söyleyebilir.

▪     Sürekli olarak "neden, ne zaman, nasıl" gibi sorular sorabilir.

▪     Kelimelerin anlamlarını merak ederek ne olduğunu sorabilir.

▪     Gerçekleri hayallerle karıştırarak hikâyeler anlatabilir.

▪     Artık konuşmalarında bebeksi konuşmalara yer vermez veya çok az konuşur.

SOSYAL – DUYGUSAL GELİŞİM

▪     Genelde çok daha bağımsız ve oldukça inatçıdır; kendi isteğiyle hareket eder,

▪     İsteklerine karşı gelindiğinde, yetişkinlere uygunsuzca, kaba bir üslupla konuşabilir ve oyun arkadaşlarıyla kavga edebilir,

▪     Evin dışında işe yarar her türlü malzemeyle bir şeyler üretmeye, oluşturmaya çalışarak yaratıcılığını sergiler,

▪     Dramatik oyunu ve çeşitli giysiler giyip kılıktan kılığa girmeyi çok sever; sıklıkla bu oyunları oynamayı tercih eder,

▪     Paylaşma ve oyun sırasında sıra bekleme anlayışı gelişmiştir,

▪     Küçük kardeşlerine ilgi gösterir sevgiyle yaklaşır,

▪     Duygularının sonuçlarını söyleyebilir,

▪     Yeni ve alışılmamış durumlara uyum sağlar,

▪     Başkalarının konuşmalarını kesmeden dinler,

▪     Grup kurallarına uyar,

▪     Gerekli durumlarda arkadaşlarından yardım ister ve onlara yardım eder.

ÖZBAKIM BECERİLERİ

▪      Yemek yerken çevresini temiz tutmaya dikkat eder,

▪      Uygun giyeceği seçer,

▪      Giyeceklerini doğru şekilde giyer,

▪      Ayakkabısının bağcığını açar,

▪      Küçük tuvalet temizliğini yardımsız yapabilir.