Teknoloji çağında doğan çocuklar için teknolojik cihazların hayatlarına girme yaşı oldukça gerilemiştir. Ebeveynlerin teknolojiyle tanışma yaşları düşünülünce çocuklarının bilginin sınırının uçsuz bucaksız olan bu alanla bu kadar erken tanışmaları haklı olarak ebeveynleri tedirgin etmektedir. Kuşak çatışmasının bir diğer alanlarından biridir aslında.

Sabah kalktığınızda ilk ne yapıyorsunuz? Şöyle bir düşünün... Çoğunuzun cevabı elimi yüzümü yıkıyorum, kıyafetlerimi giyiyorum, vs olabilir. Tekrar düşünün, sabah gözlerinizi açtığınızda ilk işimiz telefonun ekranına şöyle bir bakıp bildirimleri yoklamak olabiliyor. Hayatımızın olmazsa olmaz parçalarından biri haline gelen telefonlar, tablet, bilgisayarlar birçok yönüyle hayatımızı kolaylaştırırken sosyal statümüzü de belirler halde.

Çocuk anne karnında gelişmeye başladığı andan itibaren dış dünyadan gelen bilgileri kaydetmeye başlar. Dünyanın nasıl bir yer olduğu, işleyişin nasıl olduğunu kaydetmeye başlar. Bu işleyişte telefonların önemini de kaydeder. Ninelerin, dedelerin “Ben kullanmasını bilmiyorum bu yaşta telefonu açıp istediği şeyi açıyor.” demeleri bu yüzdendir. Çocuk erken yaşlarda gözlemlediği şeyi kendi hayatına katar.

Çocuğa Kaç Yaşında Telefon, Tablet Oynamasına İzin Verilmeli?

Bu konuda uzmanların çeşitli önerileri olmakla birlikte ben konuya öncelikle tıbbi açıdan yaklaşmak istiyorum. Çocukların fiziksel gelişim özellikleri düşünülünce 3 yaşlarına kadar telefon, tablet, pc lerin beyaz ekrandan uzak tutmak gerektiğini doktorlarla aynı fikri paylaşmaktayım. Genellikle ebeveynlerin yemek yedirmek, dikkat dağıtmak için kullandığı telefon ve videolar bu işin başlangıcı sayılabiliyor. Ekrandan gelen beyaz ışık; gözlerde, telefona bakarken duruşları, tutuşları; duruş bozukluğu motor becerilerde zayıf kalmayı beraberinde getirebiliyor.

Çocukları Telefonla Oyalamak Dışında Nasıl Kandırabilirim?

İlk olarak çocukları kandırmamalıyız. Onları oyalamamalıyız da. Yemek yerken veya çok ağlarken dikkati dağılsın, sussun diye yaptığınız bu eylemler onlara daha çok zarar vermektedir. Çocukların acıkmasını bekleyin, yemekleri beraber yaparak özendirin, yemek saatleri belirleyin evde ve bunların dışında çocuk her istediği vakitte yemeğe hazır hale getirmeyin. Bunlar sağlandığında telefon vermenize gerek kalmayacaktır. Aynı şekilde sussun diye veya oyalamak için yapılan eylemlerde müzakereler yapın. Açık konuşun, elbetteki hoşuna gitmeyecektir, bu duygusunu da yansıtın çocuğa. “Gideceğimiz yerde yarım saat oturacağız, belki biraz sıkılabilirsin ama bitecek. O sürede ne yapmak istersen yanına alabilirsin.” “Ben şimdi 5 dk. Lale teyzenle konuşacağım burada beni beklemen gerekiyor. 5 dk. bitince geleceğim.” Süre belirtmek, sınır koymak çocuklara davranış kazandırmada oldukça önemlidir.

Çocuğum Telefonda Çok Fazla Vakit Geçirmesini Nasıl Önleyebilirim?

Çok fazla vakit geçiriyor ise çok fazla vakit geçirecek vakti var demektir. Çocuğunuzun telefonda geçirdiği vakitlerde siz neler yapıyorsunuz? Çok fazla oyun oynuyor veya sosyal medyada vakit geçiriyor olabilir. Yaşına göre ihtiyaçları farklılık göstereceği gibi kullandığı uygulamalar, telefon kullanım amacı da farklılaşır. Daha küçük yaşlar oyun oynarken, ergenlikte kendini sosyal ortamlara kabul ettirme, kimliğini onaylatma gibi amaçlarla kullanılabilir. Kaç yaşında olursa olsun benim ilk sorduğum soru şu oluyor: “Çocuğunuzun elinden telefonu aldığınızda çocuğunuzun telefona ayırdığı vakit boşa çıkacaktır. Peki çocuğunuz bu vakitlerde yapacağı ne var? Uğraşı, hobisi, kursu, sosyal hayatı veya ebevenyleriyle geçirdiği kaliteli zaman...”

Şimdi sorunun cevabına gelecek olursak, birden telefonu elinden almak yıkıcı olabilir. Karşılıklı anlaşma ve bunu neden yaptığınızı anlatan bir konuşmadan sonra süreyi azaltmaya yönelik bir anlaşma yapılmalıdır. Bundan önce çocuğunuzun telefonda neden bu kadar vakit geçirdiğini, hangi ihtiyacını burada karşıladığını öğrenmek gerekir. Buna göre azalan zamanda reel dünyada bir uğraşla tamamlamak gerekir. Süre azaldıkça ve bunu çocuğunuz başardıkça ödüllendirmeyi de unutmayın.

Çocuğun Eline Telefon Verilmeli Mi Verilmemeli Mi?

Çocuğunuzun eline siz telefon vermeseniz de çevreyi keşfeden ve tanıyan bir birey olarak kendisi buna keşfedecektir. Önemli olan eline aldığında güvenli ve gözetiminiz altında kullanmasıdır. Küçük yaşlardaki çocuklarda özellikle korku temalı oyun, videolar psikolojilerine ciddi zararlar vermektedir. Her zaman gözetim altında ve mümkünse çocuk özelliği olan uygulamalar kullanılmalıdır. “Youtube kids” özelliğini gibi...Çocuğunuz telefonla ilgilenirken telefonu ona bırakıp gitmek değil, birlikte izleyip bir iletişimde olmak, telefonu bir araç olarak kullanmaya örnektir. İşte o zaman teknolojiden fayda sağlamaya başlamış olup, bu soruya vereceğimiz cevap “evet” olacaktır. Ekranlar tek yönlü iletişim olduğu için çocuklar ekrandan gelen uyaranlara karşı enerji, agresyon biriktirebilir. Tam da bu yüzde ebeveyn gözetiminde soru sorarak, iletişim halinde olarak telefon kullanılmasına izin verilebilir.

Çocuğum Telefonu Alınca Sosyal Medyaya Giriyor, Bunun Ondaki Etkileri Neler Olur?

Yaşına göre elbette ki etkileri olabilir. Ebeveynleri örnek alarak yetişkin içerikleri takip edebilir. Burada gözetim çok önemlidir.

Çocukların Telefon Kullanmasının Yararları Var Mı?

Girişte teknoloji kullanımı aynı zamanda sosyal statü anlamına geldiğinden bahsetmiştim. Yaşıtlarının oynadığı oyun, kullandığı sosyal ağ, kullandığı uygulamaları kullanma/oynama seviyesi çocuğun sosyal hayattaki yerini ve konumunu da belirler. Güvenli ve kontrollü kullanılan telefonun elbette ki faydaları vardır. Bazı oyunlar çocukların el-göz koordinasyonunu, bazıları strateji geliştirme ile muhakeme becerilerini, bazıları yaratıcılık özelliklerini geliştirebilir. Aynı zamanda sosyal bir varlık olan insanın iletişim becerilerini güçlendirir, dış hayattaki rollerine daha iyi hazırlanır ve çağa uyum sürecini sağlar.

Çocuklar İçin Güvenli Telefon Kullanımı Nasıl Olmalıdır?

Uygulamaların “kids” özelliklerini kullanmalı, telefonlara şifre konulmalı, telefonların içindeki çocuklar için sakıncalı dosyalar şifrelenmeli, telefon kullanım kotası belirlenmelidir.

5 Eylül 2022 Pazartesi

Çocuklara Cep Telefonu Vermek